ETİK DEĞERLENDİRME SIRASINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR | ||||
| EVET | HAYIR | KISMEN | N/A |
1. Araştırmada arşiv kayıtları kullanılıyorsa bununla ilgili yasal düzenlemelere uyulmuş, izin alınmış mı? |
|
|
|
|
2. Araştırmanın katılımcılarının seçimi ve farklı gruplara (deney ve kontrol grupları) atanması işleminin yansız olarak (random assignment) gerçekleştirileceği açık mı? |
|
|
|
|
3. Araştırmada, araştırmacının çıkar çatışması (conflict of interest) yaratacak ikili rolü var mı? |
|
|
|
|
4. Araştırmada toplanacak bilgi hassas konularla ilgili (cinsel yönelim, madde kullanımı, meşru olmayan davranışlar vb) ise katılımcının haklarını koruyacak ve gizliliği sağlayacak önlemler alınmış mı? |
|
|
|
|
5.Bilgilendirilmiş onam/onay/gönüllü katılım formu aşağıdaki maddeleri (a-j) içeriyor mu? | ||||
(a) araştırmanın amacı, |
|
|
|
|
(b) veri toplama için öngörülen süre |
|
|
|
|
(c) veri toplama sürecinde katılımcıdan yapması beklenenler (örneğin anket doldurma, bilgisayar temelli uygulama vb.) |
|
|
|
|
(d) katılımın gönüllülük esasına dayalı olduğu |
|
|
|
|
(e) araştırma başladıktan sonra katılımcının vazgeçme hakkı, |
|
|
|
|
(f) vazgeçmenin olası sonuçları, |
|
|
|
|
(g) potansiyel riskler, rahatsızlık ya da olumsuz etkiler |
|
|
|
|
(h) elde edilen bilgilerin nasıl ve ne amaçla kullanılacağı |
|
|
|
|
(ı) katılımcı kimlik ve kurum bilgilerinin gizlilik (anonim olması) esasına dayalı olacağı veya kimlik/kurum bilgisinin gerekli olduğu durumlarda bu bilginin araştırmacılar tarafından nasıl kullanılacağı ve korunacağı |
|
|
|
|
(i) katılım için (varsa) teşvikler |
|
|
|
|
(j) araştırmanın kimler tarafından yapıldığı ve bu kişilerin erişim bilgileri (kalabalık ekipler için sadece yürütücünün adı yazılmış olabilir) |
|
|
|
|
6. Araştırmaya katılanlardan herhangi bir şekilde ses ya da görüntü kaydı alınması söz konusu ise önceden izin alınacağı belirtilmiş mi? |
|
|
|
|
7. Öğrenci ya da kendisi için çalışan kişilerle araştırma yapılacaksa katılımcıların, araştırmaya katılmayı kabul etmemelerinin ya da çekilmelerinin olumsuz sonuçlarına karşı korunması için önlem alınmış mı? |
|
|
|
|
8. Araştırmaya katılım ders gereği fazladan puan sağlayacaksa; katılımcı olabileceklere farklı seçenekler de sunulmuş mu? |
|
|
|
|
9. Araştırmaya katılım için katılımcılara sağlanacak ekonomik ya da başka teşvikler (ders için ekstra puan) katılımı zorunlu hale getirecek miktarlarda mı? |
|
|
|
|
10. “Yanıltma” katılımcının fiziksel acı ya da ciddi duygusal strese neden olacağının öngörülebileceği bir durum için kullanılacak mı? |
|
|
|
|
11. Araştırmanın sağlıklı yürütülmesi için gerekli olan herhangi bir yanıltmanın, katılanlara, katılımın sonunda ve mümkün olduğunca erken açıklanacağı (debriefing) belirtilmiş mi? |
|
|
|
|
12. Yanıltma araştırmalarında “debriefing” için bir açıklama/bilgilendirme formu sunulmuş mu? |
|
|
|
|
13. Bilgilendirme (debriefing) Formu aşağıdaki maddeleri (a-c) İçeriyor mu? | ||||
a) Araştırmanın gerçek amacı |
|
|
|
|
b) Yanıltmanın gerekçesi |
|
|
|
|
c) Katılımcının olası soru ya da fikirlerini araştırmacıya ya da TEDU İAEK’a iletebilecekleri |
|
|
|
|
14. Araştırma sırasında belirebilecek olası riskler söz konusuysa katılımcıya zarar verildiğinin farkına varılması durumunda bunu en aza indirecek ya da ödünleyecek tedbirler açıklanmış mı? |
|
|
|
|
15. Araştırma verisinin (gizliliğin korunması ilkesiyle tutarlı olarak) nasıl kayıt altına alınacağı belirtilmiş mi? |
|
|
|
|
16. Araştırma verisinin nasıl depolanacağı belirtilmiş mi (kilitli dolap ya da şifreli elektronik dosya)? |
|
|
|
|